Geschreven door Mischa
Sinds Mandy en ik samen hebben besloten een voedselbos te beginnen, is geduld -en dan vooral het gebrek daaraan- voor ons een terugkerend thema. Het is de kunst om het vuurtje van inspiratie brandend te houden, terwijl je erin berust dat je nog lang niet op het eindpunt bent. Het is een valkuil van ons beiden om te snel te veel te willen. Dan hebben we een plan in ons hoofd waar we van overtuigd zijn, en dan moet en zal het er ook z.s.m. komen! Liever nog vandaag dan morgen.
Maar we gaan niet over één nacht ijs met ons voedselbos. We gaan dit goed doordacht aanpakken, met geduld, enthousiasme en kunde. Om onszelf hierbij te helpen hebben we besloten wat regelmaat in te bouwen. Elke week besteden we twee avonden aan het werken aan de voedselbosdroom. Wij hebben daar speciaal een nieuw werkwoord voor bedacht: wij gaan even “voedselbossen”. Dat kan slaan op activiteiten rondom sociale media, website, relevante boeken lezen of documentaires kijken, of het schrijven van een blogartikel – zoals nu. Ook proberen we regelmatig in het weekend een inspiratieproject te bezoeken. Dat kan een voedselbos zijn, maar ook een andersoortige (permacultuur)tuin, als het maar een tof concept heeft waar voedsel, natuur en/of rust centraal staat. Tijdens deze uitstapjes zijn we met name benieuwd hoe projecten een connectie met de stad maken en onderhouden, maar ook hoe ze zichzelf staande weten te houden in de opstartfase.
Afgelopen weekend was ons eerste uitstapje – de trouwe volgers van onze Instagram zullen het ongetwijfeld hebben meegekregen: we bezochten voedselbos Haarzuilens. Voor mij was het leuk om te zien hoe het bos is gegroeid in de afgelopen anderhalf jaar sinds ik er voor het laatst was. Voor Mandy was dit de eerste keer in een voedselbos. Haarzuilens is om meerdere redenen een interessant project. Ten eerste vanwege de unieke pachtconstructie die voedselbosboeren Jan en Maarten hebben met Natuurmonumenten. Voor vijf hectare grond hebben ze een langdurige pacht gekregen van vijfentwintig jaar, voor een zeer schappelijke prijs. Part of the deal is dan natuurlijk wel dat de natuurwaarden van Landgoed Haarzuilens op peil blijven. Gelukkig is een voedselbos een uitstekende manier om biodiversiteit te verhogen omdat het een aanvulling vormt op ons bestaande cultuurlandschap.
Ten tweede heeft Voedselbos Haarzuilens een goede link met de stad Utrecht, vanwege nabijheid, maar ook omdat er niet veel vergelijkbaars is rondom Utrecht. Bijzondere producten uit een voedselbos zoals het blad van de inmiddels befaamde ‘uiensoepboom’ (Toona sinensis), Nashipeer of Szechuanpeper kunnen erg aantrekkelijk zijn voor restaurants en zijn een manier om in de beginjaren al wat te verdienen, voordat er echt grote oogsten zijn. Zo nemen de Utrechtse restaurants ‘Landhuis in de Stad’ en ‘Héron’ nu al geregeld wat producten af bij Jan en Maarten. Nu ze vijf jaar bezig zijn, begint de oogst eindelijk echt wat voor te stellen en zijn ze ook begonnen met het verkopen van een bescheiden aantal pluk-abonnementen. Naarmate de oogst elk jaar toeneemt, kunnen ook steeds meer abonnementen worden verkocht. Wij denken dat een voedselbos in een progressieve stad als Utrecht geen enkele moeite zal hebben met afzet. Net als met groentepakketten van lokale biologische tuinders en boeren: de vraag naar duurzaam voedsel neemt continu toe.
We zijn goed aan het denken gezet na ons bezoek aan Haarzuilens. Hoewel Mandy en ik het liefst eigenaren van de grond onder ons voedselbos zouden willen zijn, is zo’n langdurige pachtconstructie wel een interessante mogelijkheid. De opstartkosten zijn plots veel minder hoog en er is toch voldoende landzekerheid om een rendabel bos op te kunnen zetten. Ook vinden we de sociale link met een stad enerzijds en de ecologische verbinding met een natuurgebied anderzijds een gouden combinatie. En heel symbolisch bovendien: een voedselbos is namelijk geen wilde natuur, maar ook geen exclusief menselijk domein. Het is hybride: een gecultiveerd landschap waarin wordt geprobeerd een nieuwe balans te vinden tussen de behoeften van mensen en andere organismen.